بررسی تاثیر غلظت های مختلف se بر جوانه زنی، رشد رویشی و برخی ویژگی های مورفوفیزیولوژیکی گیاه spinacia oleracea l

سلنیوم یک عنصر آنتی اکسیدان کمیاب و ضروری برای انسان و جانوران است. اگرچه سلنیوم در غلظت های بالا، برای گیاهان سمی است اما در سطوح پایین اثرات سودمندی بر گیاه دارد. دو آزمایش متفاوت با هدف بررسی تاثیر غلظت های مختلف سلنیوم بر جوانه زنی و رشد گیاهچه ای اسفناج انجام شد. در آزمایش اول صفات مربوط به جوانه زنی بذور اسفناج در سطوح مختلف سلنیت شامل 0، 25،50، 75 و100 میلی گرم در لیتر seo3-2 به صورت طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. درصد و سرعت جوانه زنی بذور بر اساس روابط موجود در تیمارهای مختلف محاسبه شد. طول ساقه چه، ریشه چه و هم چنین وزن خشک و تر آن ها در روز دهم پس از کاشت تعیین شد. آزمایش دوم با هدف بررسی تاثیر غلظت های مختلف سلنیت بر رشد، خصوصیات مورفولوژیک، بیوشیمیایی و تجمع عناصر معدنی انجام شد. در این آزمایش دانه رست ها در محلول غذایی هوگلند حاوی غلظت های 0، 1، 2، 4، 6 و 10 میلی گرم در لیتر seo3-2 قرار گرفتند. پس از چهار هفته از شروع تیمار سلنیت، گیاهان از واحدهای آزمایشی خارج و بخش هوایی و ریشه برای بررسی های بعدی تفکیک شدند. به این ترتیب آزمایشی در آزمایشگاه تحقیقاتی فیزیولوژی گیاهی دانشکده علوم با پنج غلظت سلنیوم، به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1389 انجام شد. نتایج حاصل از جوانه زنی بذرهای گیاه اسفناج در سطوح مختلف سلنیت نشان داد که تیمار سلنیت (غلظت های 25 میلی گرم در لیتر seo3-2 و بالاتر) درصد جوانه زنی، طول ساقه چه، طول ریشه چه و وزن خشک و تر دانه رست ها را به صورت معنی داری کاهش داد. نتایج آزمایش دوم نشان داد که سطوح مختلف سلنیت، تأثیر معنی داری بر وزن خشک و تر ریشه و بخش هوایی، مقدار کلروفیل و همچنین طول ریشه و طول بخش هوایی داشت. در این آزمایش با افزایش غلظت سلنیت (به استثنا غلظت 1 میلی گرم در لیتر seo3-2)، مقدار کمی تمـامی صفات ذکر شده به صورت معنی داری نسبت به شاهد کاهش یافتند. در این آزمایش افزایش سطح پرولین در گیاهان تیمار شده با سلنیت به جز در غلظت 2 میلی گرم در لیتر seo3-2 معنی دار نبود. با افزایش غلظت سلنیت، ترکیبات فنلی موجود در بخش هوایی و ریشه این گیاه افزایش یافت. افزایش غلظت سلنیت، منجر به افزایش مقدار کلسیم و سدیم بخش هوایی و ریشه شد در صورتیکه مقدار پتاسیم موجود در این بافت ها به صورت معنی داری کاهش یافت. افزایش غلظت سلنیت سدیم، سلنیوم موجود در ریشه و بخش هوایی گیاه را به صورت معنی داری افزایش داد. نتایج نشان داد که این گیاه قادر به انباشته کردن بیش از 1000 میلی گرم سلنیوم در 100 گرم وزن خشک خود بوده و احتمالا می توان این گیاه را به عنوان یک انباشت کننده سلنیوم پیشنهاد کرد.